Chén cổ là 1 hệ thống bạc đạn liên kết giữa phuộc xe vào phần cổ xe (headtube)
Có 2 loại chén cổ cơ bản : Thread và Threadless
Thread : là loại chén cổ truyền thống, sử dụng với cốt phuộc có răng vặn thường thấy trên các xe đời cũ
Threadless : còn gọi là chén cổ thả, được phát minh bởi hãng CaneCreek. Là loại phổ biến trên các xe đạp thể thao hiện đại ngày nay
Như tên gọi của nó, loại chén cổ này không có phần răng vặn và sử dụng 1 cơ chế đơn giản và khác với loại Thread
Cấu tạo : Cũng như chén cổ truyền thống, chén cổ thả gồm crown-race , bạc đạn, chén dưới, chén trên, compression ring, nắp chụp trên, bông phuộc. nắp chụp potang và ốc siết.
Nguyên lý hoạt động : Chén cổ thả có nguyên lý hoạt động đơn giản và hiệu quả hơn chén cổ truyền thống
Cốt phuộc được đút xuyên qua headtube, qua bộ chén cổ, các miếng chêm cổ (spacer) và potăng, trên cùng là nắp potang (topcap)
Bông phuộc được đóng vào trong cốt phuộc và đóng sâu cách mép chừng 1 - 2cm. Nắp và ốc potang nằm trên cùng, ốc được siết vào bông phuộc có tác dụng rút cốt phuộc lên và giữ cho phuộc không bị rơ trong headtube
Sau đó Potang đươc cố định với cốt phuộc bằng 2 ốc potang.
Các loại chén cổ thả trên xe đạp thường gặp :
- EC : External Cup - cổ thả hoặc vặn đều sử dụng loại này , chén và bạc đạn nằm bên ngoài ống headtube.
- ZS : Zero Stack - chén và bạc đạn nằm trong ống headtube.
- IS : Intergrated headset - bạc đạn nằm trong ống headtube luôn, không sử dụng chén để ép vào
Theo sau các ký tự trên sẽ là 1 con số để xác định đường kính trong của ống headtube, VD :
EC34/28.6 : chén cổ nổi 34mm thường thấy ở các sườn xe đạp touring thép, 34 là đường kính trong của ống headtube, 28.6 là đường kính ống cổ phuộc (steerertube)
ZS44/28.6 : chén cổ chìm 44mm hay gặp ở các xe leo núi sườn nhôm, 44mm là đường kính trong của ống headtube, 28.6 là đường kính ống cổ phuộc.
IS42/28.6 | IS42/30 : chén cổ Intergrated. con số 42 thể hiện đường kính ngoài của bạc đạn
Ngoài ống cổ suông - đường kính ống headtube trên dưới bằng nhau thì các dòng xe đạp MTB hiện đại sau này còn có ống cổ nở (Tapered Headtube) với ống headtube dưới to hơn ống trên thì lúc đó mình sử dụng chén cổ Tapered VD:
IS41/28.6 | IS52/40 : chén cổ Intergrated Tapered
ZS44/28.6 | ZS56/40 : chén cổ chìm tapered trên 44 dưới 56.
ZS44/28.6 | EC56/40 : dành cho sườn với ống cổ 44 suông sử dụng phuộc Tapered.
Trên là các ví dụ cơ bản về các loại chén cổ trên xe đạp. Nếu các bạn không chắc xe mình sử dụng chén cổ loại nào thì có thể vào trang web của hãng xe mình đang sử dụng xem phần cấu hình.
Bài viết tham khảo nguồn từ các trang Wikipedia, Parktool, CaneCreek, ChrisKing.